दयाहाङ राई नेपाली चलचित्र उद्योगका एक स्थापित नाम हुन्, जसले आफ्नो सहज अभिनय शैली र विविध भूमिकामा जीवन्त प्रदर्शन मार्फत दर्शकहरूको मन जित्न सफल भएका छन्। नेपाली चलचित्रका "नयाँ पुस्ताका प्रतिनिधि" मानिने राईले थुप्रै चलचित्रहरूमा आफ्नो अनुपम अभिनय क्षमताले नेपाली सिने उद्योगलाई फरक आयाम दिएका छन्।
दयाहाङ राईको जन्म १३ अप्रिल १९८१ मा खोटाङ जिल्लाको साकेला गाउँपालिका, नेपालमा भएको थियो। उनी किरात राई समुदायका हुन् र आफ्नो सांस्कृतिक पृष्ठभूमिप्रति गर्व गर्छन्। दयाहाङको बाल्यकाल गाउँमै बित्यो, जहाँ उनले आफ्नो प्रारम्भिक शिक्षा पूरा गरे। उच्च शिक्षाका लागि उनी काठमाडौँ आए र त्रिभुवन विश्वविद्यालयअन्तर्गत पर्ने पद्मकन्या क्याम्पसबाट कला संकायमा स्नातक तहको शिक्षा हासिल गरे।
दयाहाङ राईले आफ्नो अभिनय करियरको सुरुवात रंगमञ्चबाट गरेका थिए। उनलाई सानै उमेरदेखि अभिनयमा रुचि थियो। काठमाडौँ आएपछि उनी आख्यान नाट्य समूह मा आबद्ध भए र नाटकहरूमा अभिनय गर्न थाले। रंगमञ्चमा गरेको कामले उनको अभिनय प्रतिभालाई निखार्न सहयोग पुर्यायो। "आषाढको छोरो," "मैदान," "सिरुमारानी," जस्ता नाटकहरूले उनलाई मञ्चमा परिचित बनायो र यहींबाट उनको यात्रा सिनेमा तर्फ मोडियो।
दयाहाङ राईले सन् २००९ मा आएको चलचित्र "अनागरिक" बाट आफ्नो फिल्म करियरको सुरुवात गरेका थिए। यद्यपि, उनलाई व्यापक चर्चामा ल्याउने चलचित्र "लूट" (२०१२) थियो, जसमा उनले 'गोपेन्द्र' नामक पात्रको भूमिका निर्वाह गरेका थिए। यो चलचित्रले नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा नयाँ लहर ल्यायो, र दयाहाङलाई एउटा उदीयमान कलाकारको रूपमा स्थापित गर्यो।
त्यसपछि उनले विभिन्न सफल चलचित्रहरूमा काम गरे, जसमा "कबड्डी" (२०१३), "कबड्डी कबड्डी" (२०१५), "टलकजंग भर्सेस टुल्के" (२०१४), "सेतो सूर्य" (२०१६), "झोले" (२०१४), र "दुई रुपैयाँ" (२०१७) विशेष छन्। यी चलचित्रहरूले उनलाई केवल स्टार मात्र बनाएन, एउटा 'क्यारेक्टर एक्टर' का रूपमा पनि स्थापित गर्यो।
दयाहाङ राईको अभिनय शैलीलाई स्वाभाविक, सहज र वास्तविक मानिन्छ। उनी मुख्यत: ग्रामीण परिवेश र साधारण पात्रहरूको भूमिका निभाउन खप्पिस छन्, जसले गर्दा उनको अभिनय आम दर्शकहरूलाई नजिकको अनुभूति गराउँछ। उनको संवाद प्रस्तुत गर्ने कला, शारीरिक हाउभाउ र गहिरो भावनात्मक अभिव्यक्तिले उनलाई नेपाली सिने जगतमा एक उत्कृष्ट अभिनेता बनाएको छ।
दयाहाङले आफू अभिनित पात्रहरूलाई केवल संवाद र अभिनयबाट मात्र नभई, आफ्नो व्यक्तिगत अनुभव र भावनात्मक गहिराइबाट पनि जीवन्त बनाएका छन्। उनका क्यारेक्टरहरू प्राय: साधारण मान्छे हुन्छन्, तर ती पात्रहरूको संवेदनशीलता र संघर्षले दर्शकहरूलाई गहिरो असर पार्छ।
दयाहाङ राईले आफ्नो करियरमा थुप्रै पुरस्कार र सम्मान प्राप्त गरेका छन्। उनले विभिन्न चलचित्र महोत्सव र अवार्ड कार्यक्रममा उत्कृष्ट अभिनेता, सर्वश्रेष्ठ अभिनय, र लोकप्रिय अभिनेता जस्ता उपाधिहरू प्राप्त गरेका छन्। "सेतो सूर्य" चलचित्रमा गरेको उत्कृष्ट अभिनयको लागि उनले विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवहरूमा प्रशंसा प्राप्त गरेका थिए।
दयाहाङ राईको व्यक्तिगत जीवन सामान्य र सादगीपूर्ण छ। उनी आफ्नो परिवारसँग समय बिताउन मन पराउँछन् र आफ्नो समुदायसँग गहिरो सम्बन्ध राख्छन्। २०१४ मा उनले आफ्नी प्रेमिका बेनुका राई सँग विवाह गरेका थिए, र उनीहरूको एक छोरा पनि छ।
दयाहाङ राई समाजका विभिन्न मुद्दाहरूमा सचेत र सक्रिय छन्। उनले थुप्रै सामाजिक कार्यक्रम र अभियानहरूमा सहभागीता जनाएका छन्। खासगरी, शिक्षा, स्वास्थ्य, र वातावरण सम्बन्धी परियोजनाहरूमा उनको संलग्नता विशेष छ।
दयाहाङ राई हाल पनि नेपाली सिने उद्योगमा सक्रिय छन् र नयाँ-नयाँ फिल्महरूमा काम गरिरहेका छन्। उनी समय-समयमा रंगमञ्चमा पनि फर्किन्छन् र नाटकमा अभिनय गर्न रुचाउँछन्। उनको सिनेमा उद्योगप्रतिको समर्पण र योगदानले उनलाई नेपाली चलचित्रको इतिहासमा एक महत्त्वपूर्ण स्थानमा राख्छ।
दयाहाङ राई नेपाली चलचित्रका एक अद्वितीय अभिनेता हुन्, जसले आफ्नो सहज अभिनय, माटो सुहाउँदो भूमिकाहरू, र वास्तविक पात्रहरूलाई जीवन्त बनाउने कलाले दर्शकहरूको मनमा गहिरो छाप छोडेका छन्। उनको फिल्म करियरले उनलाई सिनेमा उद्योगमा एक असाधारण अभिनेता मात्र होइन, एक जिम्मेवार र सामाजिक सचेत व्यक्तित्वका रूपमा पनि चिनाएको छ।